PSA testi
PSA (prostat spesifik antijen), prostatın kendisi tarafından salgılanan ve semenin (meni) kıvamını sağlayan bir enzimdir. Bu enzim prostat dokusu içinde çok yoğun bir şekilde bulunur.
Normalde prostatik kanallarda ve semende (meni) kanda bulunduğundan çok daha fazla miktarda bulunur. Fakat prostatın hücre bütünlüğünün zarar gördüğü bazı durumlarda kana geçişi artar ve kandaki değeri yükselir. Prostat kanserinde kandaki PSA seviyenin yükselmesinin sebebi de tümöral dokuların bazen prostat hücre bütünlüğünü bozmasıdır.
Kan örneğiyle bakılan bu test ile prostat kanserinin erken tanısı mümkündür. Bu testin kullanılmaya başlamasıyla birlikte prostat kanserine bağlı ölüm oranlarında azalma görülmeye başlamıştır. Fakat kanser dışında da yükselebilmesi bu testin özgüllüğünü ve duyarlılığını düşürmektedir.
PSA değerleri her yıl ortalama 0.05 ng/ml lik doğal bir artış gösterir.
Psa normal değerleri için referans: Hans-Joachim Luboldt, Joachim F. Schindler, Herbert Rubben .Age-Specific Reference Ranges for Prostate-Specific Antigen as a Marker for Prostate Cancer.eau-ebu update series 5 (2007) 38–48.
- 40-49 yaş için 0 - 2.5 ng/ml
- 50-59 yaş için 0 – 3.5 ng/ml
- 60 – 69 yaş için 0 – 4.5 ng/ml
- 70 yaş ve üzeri için 0 – 6.5 ng/ml
Normal değerleri yukarıda belirtildiği gibi kabul edilir.
PSA, ırka ve prostat hacmine göre de değişebilir. Siyahi erkekler aynı yaş grubundaki beyaz erkeklere göre daha yüksek değerlere sahiptirler. Kanser dışında BPH, prostatit, cinsel ilişki sonrası, biyopsi sonrası, rektal muayene sonrası, idrar yolu enfeksiyonu, idrar yolu girişimleri (sonda takmak) ve ameliyatları sonrası yüksek çıkabilir.
PSA değeri normal seyreden bir erkekte ani PSA yükselmesi genellikle kanser dışı sebeplerle olur. Böyle durumlarda yüksekliğe sebep olan durumun giderilmesi ve üstünden bir süre zaman geçmesi beklenebilir. Kanser dışı yükselen değerlerin normale dönmesi altta yatan sebebe göre değişiklik göstermekle beraber ortalama 3-7 gündür.
Sonuç olarak her PSA yüksekliği kanser olduğu anlamına gelmediği gibi düşüklüğü de kanseri ekarte ettirmek için yetersiz kalır. Değerleri normal sınırda olan her 5 hastadan 1’inde prostat kanseri tespit edildiği unutulmamalıdır.
Bu sebeple prostat kanserinin teşhisinde PSA değeri ile birlikte parmakla prostat muayenesi gündeme gelir. Kanserden şüphelenilen hastalara prostat kanserinin teşhisi için bazı ilave tetkikler yapılabilir.