Hipotiroidizm
Hypotiroidizm Nedir?
Hipotiroidizm, tiroid bezinin yeterince hormon üretmediği bir durumdur. Bu hormonlar, metabolizmamızı düzenlediğinden, düşük hormon seviyeleri yorgunluk, bitkinlik, kuru ve incelmiş cilt gibi belirtilere yol açabilir; tedavi edilmediği durumlarda ise dilde büyüme ve kısık ses görülebilir.
Kan testlerinde genellikle T3 ve T4 seviyeleri normalken, TSH seviyeleri yükselir. Hastalık kontrol altına alınmazsa, hastalar zamanla kilo almaya başlar, vücut sıcaklığı düşer ve zihinsel netlik azalır. Kabızlık da yaygın bir belirtidir.
Bu belirtiler bir arada görüldüğünde, hasta bir uzmana başvurmalı ve tiroid fonksiyonları test edilmelidir. Eğer tiroid hormonları yetersizse, tedavi günlük hormon takviyesi tabletleri ile sağlanabilir.
Hipotiroidizmin Nedenleri
Hipotiroidizm, önlenebilir bir hastalık değildir ve genellikle bağışıklık sisteminin tiroid bezini saldırarak tahrip etmesi sonucu ortaya çıkar. Bunlardan en bilinenleri, tiroid bezinin kronik iltihabı olan Hashimoto tiroiditidir.
Hashimoto hastalığında, bağışıklık sistemi tiroid bezini yabancı olarak tanır. Bazen bir ömür boyu etkisiz kalabilir veya tiroid bezine saldırarak onu işlevsiz hale getirebilir. Hashimoto hastalığına veya başka bir hastalığa bağlı olarak hipotiroidizm geliştiğinde, metabolizmayı düzenleyen tiroid hormonlarının üretimi azalır ve çeşitli şikayetlere yol açar.
Toksik guatr (aşırı aktif tiroid) ve tiroid kanseri gibi durumlar da tiroid fonksiyonlarını bozabilir ve hormon salgısını azaltabilir.
Diğer nedenler şunlardır:
- Tip 1 diyabet veya vitiligo gibi başka otoimmün hastalıkları olan kişiler
- Tiroid ameliyatı geçiren veya radyoaktif iyot tedavisi gören bireyler
- Yenidoğanlarda tiroid bezinin doğuştan yokluğu (konjenital hipotiroidizm)
- Beyindeki hipofiz bezi sorunları
- İyot eksikliği olan bölgelerde yaşamak veya yeterince iyot almak
- Radyasyona maruz kalma
- Amiodaron, lityum veya interferon gibi ilaçların kullanımı
- Ailede tiroid hastalıkları öyküsü
Kadınlar, erkeklere göre 4 ila 8 kat daha fazla bu durumu yaşama eğilimindedir. Estrojen ve progesteron gibi kadın hormonlarının etkili olabileceği düşünülmektedir, ancak nedeninin ne olduğu hakkında kesin bir kanıt yoktur.
Hipotiroidizmin Belirtileri
Tiroid hormonlarının az üretildiği durumlarda görülen belirtiler şunlardır:
- Yorgunluk, kolay tükenme ve yavaş hareketler
- Depresif ruh hali ve mutsuzluk
- Soğuk havaya karşı hassasiyet
- El ve ayaklarda şişlik
- Azalmış terleme
- Kısıklık
- Kabızlık
- Anormal kilo alımı ve artan iştah
- Unutkanlık ve konsantrasyon eksikliği
- Erkeklerde gecikmiş ergenlik
- Kadınlarda adet düzensizliği veya adetlerin tamamen olmaması
Hipotiroidizmin Tanısı
Tanı, tiroid fonksiyon testi olarak bilinen bir kan testiyle hormon seviyelerinin kontrol edilmesiyle konur.
Bu testte, TSH ve T4 hormon seviyeleri incelenir. Yüksek TSH ve düşük T4 seviyeleri hipotiroidizmi gösterir.
Eğer TSH yüksek ancak T4 seviyeleri normalse, gelecekte hipotiroidizm geliştirme riski vardır.
Doktorunuz, hormon takviyesi tedavisiyle bir tedavi planı hazırlayacak ve düzenli kan testleri ile tiroid seviyelerinizi izlemeye alacaktır.
Hormon seviyelerinin yanı sıra, şişlik, tiroid hastalığı aile öyküsü, yutma zorluğu veya gözlerde şişlik gibi fiziksel bulgular, bezin boyutunu ve yapısını değerlendirmek için ultrasona yönlendirebilir.
Bir nodül tespiti, mutlaka kanserli olduğu anlamına gelmez. Gerekirse, bir tiroid taraması veya ince iğne aspirasyon biyopsisi yapılabilir.
Hipotiroidizmin Tedavisi
Vücutta yetersiz T4 hormonu olduğunda, eksiklik hormon replasman tedavisiyle giderilir. Ancak hipotiroidizm geçici bir durum değildir ve ömür boyu tedavi gerektirir.
Belirtiler, tiroid ilaçlarına başlandıktan iki hafta içinde genellikle iyileşmeye başlar. Tedavi, düşük bir dozla başlanır ve her 5–6 haftada bir TSH seviyesi normale dönene kadar artırılır. Sonrasında, genellikle kan seviyeleri her altı ayda bir veya yıllık olarak kontrol edilir.
Hamile kadınlar, yaşlı hastalar ve koroner arter hastalığı olanlar, kalp hızını artırabileceği için daha sık izlenmelidir, bu nedenle doz ayarlamaları dikkatlice yapılmalıdır.
Tedavi edilmezse, ömür boyu süren hipotiroidizm, kalp büyümesi, kalp yetmezliği, kan pıhtıları, yüksek tansiyon ve ateroskleroz gibi ciddi ve potansiyel olarak ölümcül komplikasyonlara yol açabilir.
Eğer kan testleri tiroid hormon eksikliğini gösterse ancak belirtiler çok hafifse, tedavi hemen gerekli olmayabilir. Bu tür durumlarda, doktorunuz hormon seviyelerini birkaç ayda bir izleyebilir.