Hepatit C (Sarılık)
Hepatit C Nedir?
Karaciğer, besinleri işlemden geçiren, kanı süzen ve enfeksiyonlara karşı savaşta rol oynayan hayati bir organdır. "Hepatit" terimi ise karaciğerin iltihaplanması anlamına gelir. Karaciğer iltihaplandığında veya hasar gördüğünde fonksiyonları etkilenir. Yoğun alkol kullanımı, toksinler, bazı ilaçlar ve virüsler hepatite yol açabilir. Amerika Birleşik Devletleri’nde, en yaygın olan viral hepatit tipleri Hepatit A, Hepatit B ve Hepatit C’dir.
Bütün viral hepatit tipleri benzer belirtilere yol açmakla birlikte, bunlar değişik yollarla yayılırlar, değişik tedavilere sahiptir ve bazıları diğerlerine göre daha ciddidir.
Hepatit C hastalığı, Hepatit C virüsünün neden olduğu bir karaciğer hastalığıdır. Enfeksiyon belirtisiz atlatılabileceği gibi hastaneye yatırılmayı gerektiren ciddi bir hastalık şeklinde de bulgu verebilir. Bilinmeyen nedenler yüzünden, hepatit C’ ye yakalanan insanların yaklaşık yarısı enfeksiyondan sonraki ilk 6 ay içinde tedavi olmaksızın vücudundaki virüsü temizleyebilir. Virüsü temizleyemeyen kişiler kronik veya yaşam boyu süren bir enfeksiyon geliştirir. Tedavi edilmediğinde, kronik Hepatit C, karaciğer hastalığı, hasarı, karaciğer yetmezliği, karaciğer kanseri ve hatta ölümü içeren ciddi sağlık problemlerine yol açabilir. Hepatit C virüsü, çoğunlukla enfekte bir kişinin kanı ile temas edilmesi sonucunda insandan insana bulaşmaktadır.
Hepatit C Nasıl Bulaşır?
- İlaç ve enjeksiyon ekipmanını paylaşma. Bugün, çoğu insan, ilaçları hazırlamak ve enjekte etmek üzere kullanılan iğneleri, şırıngaları ve diğer ekipmanı paylaşmak suretiyle enfekte olmaktadır.
- Enfekte annelerden doğan bebeklerin yaklaşık % 6’sı, hepatit C’ye yakalanmaktadır.
- Sağlık hizmetleri verilmesi sırasında virüse maruziyet. Yaygın olmamakla birlikte, sağlık çalışanları kan yoluyla bulaşan enfeksiyonları engellemek için gerekli olan uygun önlemleri izlemediği zaman enfekte olabilirler.
- Enfekte bir kişi ile seks. Yaygın olmamakla birlikte, hepatit C seks sırasında bulaşabildiği halde bu durum çoğunlukla erkeklerle seks yapan erkekler arasında rapor edilmektedir.
- Kaçak dövmeler veya vücut piercingleri. Hepatit C, ruhsatsız tesislerde, gayri resmi ortamlarda veya steril olmayan enstrümanlarla dövme veya vücut piercingleri yaptırırken bulaşabilmektedir.
- Kişisel eşyaların paylaşılması. İnsanlar, görülemeyecek kadar küçük miktarlarda bile olsa enfekte kan ile temas etmiş olabilecek şeker ölçüm cihazları, tıraş bıçakları, tırnak makasları, diş fırçaları ve diğer eşyaların paylaşılmasından enfekte olabilmektedir.
- Acil koşullarda test yapmadan yapılan kan transfüzyonları
Her ne kadar hepatit C’yi önlemeye yönelik bir aşı bulunmasa da, enfekte olma riskini azaltmaya yönelik yollar bulunmaktadır.
Hepatit C’den Nasıl Korunuruz?
- İlaçları, steroidleri, hormonları veya diğer maddeleri hazırlamak ve enjekte etmek üzere kullanılan iğnelerin, şırıngaların veya diğer ekipmanın paylaşılmasını ya da yeniden kullanılmasını engelleyin.
- Görülemeyecek kadar küçük miktarlarda bile olsa enfekte olan bir kişinin kanı ile temas etmiş olabilecek şeker ölçüm cihazları, tıraş bıçakları, tırnak makasları veya diş fırçaları gibi kişisel eşyaları kullanmayın.
- Ruhsatsız tesiste veya gayri resmi bir ortamda dövmeler ya da vücut piercingleri yaptırmayın.
Hepatit C Belirtileri Nelerdir?
Hepatit C’li çoğu insanın belirtisi yoktur ve enfekte olduklarını bilmezler. Eğer belirtiler oluşursa, bunlar;
- Ciltte veya gözlerde sarılık
- İştahsızlık
- Bulantı-kusma
- Mide ağrısı
- Ateş
- İdrar renginde koyulaşma
- Soluk renkte dışkı
- Eklem ağrısı
- Yorgunluk hissi.
Yeni bir enfeksiyon ile belirtilerin oluşması durumunda, bu belirtiler genellikle 2 ile 12 hafta içinde ortaya çıkar ancak gelişmesi 6 aya kadar uzayabilir.
Kronik hepatit C’li insanlar, belirti olmaksızın veya kendini hasta olarak hissetmeksizin yıllarca yaşayabilir. Kronik hepatit C ile ilişkili belirtiler ortaya çıktığında, bu belirtiler sıklıkla ilerlemiş karaciğer hastalığının bir belirtisidir.
Hepatit C’li insanlar, belirti olmaksızın veya kendini hasta olarak hissetmeksizin yıllarca yaşayabilir. Hepatit C’ye sahip olup olmadığınızı bilmenin tek yolu test yaptırmaktır. Hepatit C antikor testi denilen bir kan testi, gerek son zamanlarda gerekse geçmişte hepatit C virüs ile enfekte olup olmadığınızı söyleyebilir. Testiniz pozitif çıkarsa, halen enfekte olup olmadığınızı, geçmişte enfekte olup olmadığınızı ve virüsü kendi başınıza vücudunuzdan temizleyip temizlemediğinizi göstermek üzere başka bir kan testi gerekir.
Aşağıdakilere özelliklere sahipseniz test yaptırmanız gerekmektedir:
- 18 yaş ve üzerindeyseniz ve aktif cinsel yaşamınız varsa
- Hamileyseniz (her hamilelikte test yaptırın)
- Halen ilaçları enjekte ediyorsanız (düzenli olarak test yaptırın)
- Yalnızca bir kez veya yıllar önce olsa bile, daha önceden hiç ilaç enjekte ettiyseniz
- HIV virüsü taşıyorsanız
- Anormal karaciğer testleri veya karaciğer hastalığınız varsa
- Hemodiyaliz alıyorsanız
- Temmuz 1992’den önce kan nakli yaptırdıysanız veya organ nakli yaptırdıysanız
- 1987’den önce pıhtılaşma faktörü konsantresi aldıysanız
- Hepatit C’li bir kişiden alınan kana maruz kalmışsanız
- Hepatit C’li bir anneden doğduysanız
Enfekte olup olmadığınızı ve yaşam kurtarıcı tedavi alıp almadığınızı anlamak için hepatit C için test yaptırmanız önemlidir.